Zenginliğin yeni sembolü: “Gösterişçi Üretim” - (8)

Yaklaşık 120 sene önce, Yaldızlı Çağ* sırasında, sosyolog Thorstein Veblen “gösterişçi tüketim” terimini ortaya attı. Bu terimle servetlerini gösteriş için müsrifçe harcayan insanları kastediyordu. Aynı işe yaramasına rağmen 100 dolar yerine neden 1000 dolarlık takım elbise alınır? Verben’e göre sorunun yanıtı iktidar meselesiydi. Zenginler, ihtiyaç duymadıkları şeylere ne kadar para harcayabildiklerini göstererek egemenliklerini kanıtlıyorlardı.

O zamanlar radikal bulunmasına rağmen, Veblen’in gözlemi artık inkar edilemez. Aradan geçen yıllarda, gösterişçi tüketim Amerikan kapitalizminin karakteriyle iyice bütünleşti. Yeni Yaldızlı Çağ’ımız, Veblen’i eskisinden daha fazla haklı çıkarıyor. Bugünün endüstri liderleri toplumsal konumlarını özel adalar ve süperyatlarla ilan ediyorlar, yeni ABD başkanı ise neredeyse sahip olduğu her şeyi altınla kaplıyor.

Ancak delicesine dudak uçuklatacak kadar pahalı şeyler satın almak, modern seçkinlerin iktidarlarını ilan etmelerinin yegâne yolu değil. Yakın geçmişte, statüyü göstermenin başka bir biçimi peydah oldu. Yeni Yaldızlı Çağ’da egemen sınıfın üyesi olmak yalnızca gösterişçi tüketimi gerektirmiyor. Gösterişçi üretime de ihtiyaç duyuluyor.

Gösterişçi tüketim şatafata tapınmayı gerektiriyorsa, gösterişçi üretim de çalışmaya tapınmayı gerektiriyor. Ne kadar çok harcadığınız değil, ne kadar çok çalıştığınız önemli.

Bu yazı, Ben Tarnoff’un The Guardian’da yayımlanan makalesinden kısaltılarak Cüneyt Bender tarafından çevrilmiştir.

https://vesaire.org/zenginligin-yeni-sembolu-gosterisci-uretim/

* Başlangıç ve bitiş tarihleri üzerinde bir anlaşmaya varılmamış olsa da, 1865–1901 arasında kalan dönem Amerikan tarihinde Yaldızlı Çağ (Gilded Age) olarak adlandırılıyor. Adını ise Mark Twain’in Amerikan İç Savaşı’nın ardından oluşan çarpık sanayileşmeyi ve kapitalist yozlaşmayı çözümlediği, 1873 tarihli The Gilded Age (Yaldızlı Çağ) adlı eserinden alıyor.