Lidewij de Vos, de jonge lijsttrekker die het debat in Nederland splijt.

Bron: PowNet. Meer zien? https://www.vrijheidsberoving.eu/

Het rumoer in de politiek is vaak een herhaling van zetten. Bekende gezichten, voorspelbare slogans en discussies die zich telkens weer herhalen. Maar soms gebeurt er iets waardoor het speelveld onverwacht verschuift. Dat gebeurde dit najaar, toen een jonge politica plotseling naar voren trad om een partij in woelige wateren een nieuwe koers te geven. De naam: Lidewij de Vos. Slechts 28 jaar oud, opgegroeid in Voorburg, en inmiddels de nieuwe lijsttrekker van Forum voor Democratie. In de PowCast legde zij haar visie op de toekomst van Nederland neer. Haar woorden waren zowel prikkelend als ontnuchterend, en ze raakten een snaar in een tijd waarin het politieke landschap meer verdeeld is dan ooit.

Wie goed luistert, hoort in haar verhaal niet alleen de echo van vertrouwde standpunten over Europa, migratie en identiteit, maar ook de nervositeit en de ambitie van een generatie die haar plaats opeist. De Vos zegt niet de macht te ambiëren omwille van de macht. Integendeel: ze benadrukt keer op keer dat ze zich zorgen maakt om de koers van het land, en dat juist die zorg haar richting politiek heeft geduwd.

Een onverwachte opvolging.
Het moment waarop Thierry Baudet een stap terugdeed en Lidewij de Vos naar voren schoof, kwam voor velen als een verrassing. FvD was altijd onlosmakelijk verbonden geweest met Baudet, zijn theatrale stijl, zijn provocaties, zijn intellectuele spelletjes. Maar achter de schermen klonk al langer de vraag of die aanpak de partij nog vooruit zou helpen.

De Vos is anders. Rustiger, jonger, bedachtzamer. Waar Baudet zich ontpopte tot een soort Messias die zijn beweging droeg, positioneert De Vos zich als iemand die luistert en verbinding zoekt, zonder de scherpe randen van het partijprogramma te verliezen. Dat maakt haar tegelijk interessant én kwetsbaar. Interessant omdat ze een nieuw publiek kan aanspreken; kwetsbaar omdat ze nog moet bewijzen of ze het gewicht van de partij kan dragen.

De Europese Unie als splijtzwam.
Centraal in haar verhaal staat de wens om Nederland uit de Europese Unie te halen. Geen nuance, geen omwegen: volgens De Vos is dit de enige manier om het immigratie- en klimaatbeleid echt te veranderen. “We moeten ons niet langer onderwerpen aan Brusselse regels,” zegt ze in de PowCast. Ze wijst op Hongarije als voorbeeld: een land dat eigen migratiebeleid voert en daarvoor weliswaar forse boetes krijgt, maar die volgens haar lager uitvallen dan de miljarden die Nederland jaarlijks kwijt is aan migratie.

Critici noemen dat wensdenken. Een uittreding uit de EU brengt onzekerheid, economische risico’s en politieke isolatie met zich mee. Maar De Vos benadrukt dat zij en haar partij realistisch genoeg zijn om te erkennen dat het geen makkelijke weg is. Toch moet die discussie gevoerd worden, zegt ze, want zonder het stellen van radicale alternatieven verandert er volgens haar niets.

Remigratie: vrijwillig of dwingend?
Het meest omstreden punt in haar betoog is het idee van remigratie. Geen deportaties, zegt De Vos, maar een “aanbod” aan mensen die hier wonen en zich niet thuis voelen. Ze verwijst naar onderzoeken waarin tweede en derde generatie migranten zelf aangeven zich meer verbonden te voelen met Turkije of Marokko dan met Nederland.

De vraag is natuurlijk wie bepaalt wie zich “niet thuis” voelt. En wat als iemand wél blijft, maar niet voldoet aan het ideaalbeeld van de geïntegreerde Nederlander? De Vos benadrukt dat het gaat om vrijwilligheid, om beurzen en coaches die mensen helpen bij terugkeer. Maar haar woorden raken aan een gevoelig punt in de samenleving: het idee dat groepen Nederlanders – vaak hier geboren en getogen – toch niet helemaal als Nederlanders worden gezien.

Abortus, gender en ‘woke’.
Opvallend is hoe De Vos haar conservatieve waarden verbindt aan actuele debatten over abortus, seksualiteit en gender. Zij pleit voor een verkorting van de abortustermijn van 24 naar 12 weken, een standpunt dat in Nederland nauwelijks politieke steun vindt maar dat internationaal aansluit bij de heropleving van conservatieve bewegingen.

Ook spreekt zij zich fel uit tegen wat zij noemt “transgenderpropaganda” en de “seksualisering van kinderen” via schoolprogramma’s. Haar toon doet denken aan Amerikaanse cultuurdebatten, maar ze legt een opmerkelijke link: “Heel veel van onze sociale standpunten komen overeen met de islamitische gemeenschap,” merkt ze op. Een opvallende constatering, die laat zien hoe ingewikkeld en soms paradoxaal het Nederlandse politieke landschap is geworden.

Een generatiekloof.
Wat De Vos vooral onderscheidt, is haar leeftijd en de manier waarop ze de zorgen van jonge Nederlanders wil vertalen naar beleid. Wonen, werken, studeren, voor velen van haar leeftijdsgenoten zijn dit dagelijkse frustraties. Ze vertelt openlijk dat ze geluk heeft gehad met het kopen van een huis, maar dat het voor haar vrienden vaak onmogelijk is. Volgens haar is dit geen natuurverschijnsel, maar het gevolg van keuzes: open grenzen en een woningmarkt die piept en kraakt.

Of jongeren zich daadwerkelijk door haar aangesproken voelen, is de vraag. Haar conservatieve agenda staat haaks op de progressieve standpunten die onder veel twintigers en dertigers populair zijn. Toch kan haar frisse verschijning en directe toon voor verrassende steun zorgen, juist omdat ze de frustratie van een generatie verwoordt.

Het verhaal van veiligheid.
Een rode draad in haar politieke motivatie is veiligheid. Ze beschrijft hoe ze in haar jeugd in Voorburg een schijnbaar onschuldige straatruzie met messen zag en hoe dat haar deed beseffen dat Nederland veranderd was. Voor critici is dit anekdotisch bewijs, geen beleid. Maar voor De Vos is het een ervaring die haar politieke vuur heeft aangewakkerd. Ze koppelt het direct aan migratie en ziet het als teken dat de samenleving haar grip verliest.

Het politieke speelveld.
Wat betekent de komst van Lidewij de Vos voor de bredere politiek? In Den Haag heerst scepsis. Forum voor Democratie heeft de afgelopen jaren veel kiezers en geloofwaardigheid verloren. Toch is er altijd een kern van trouwe aanhangers gebleven, en De Vos kan hen nieuw elan geven. Haar benoeming kan ook een signaal zijn dat FvD zichzelf opnieuw wil uitvinden, weg van het imago van complottheorieën en provocatie, richting een serieuzer alternatief.

Of dat lukt, hangt af van haar vermogen om zich staande te houden in het Haagse debat. In de PowCast toont ze zich bedachtzaam en vasthoudend, maar ook zoekend naar de juiste toon. Ze laveert tussen ferme uitspraken en relativerende opmerkingen, alsof ze voelt dat elke zin later tegen haar gebruikt kan worden.

Een spiegel van Nederland.
Misschien is dat wel de reden dat het gesprek met haar zo fascinerend is. Lidewij de Vos belichaamt de spanningen die Nederland doorkruisen: jong versus oud, progressief versus conservatief, internationaal versus nationaal. Ze is tegelijkertijd een product van haar generatie en een uitdager van diezelfde generatie.

Voor haar tegenstanders staat ze symbool voor de terugkeer naar een bekrompen Nederland, een land dat deuren sluit in plaats van opent. Voor haar aanhangers is ze juist de stem die eindelijk durft te zeggen wat anderen alleen fluisteren: dat het land dreigt te verdwijnen in de maalstroom van migratie, globalisering en culturele veranderingen.

De vraag die blijft hangen.
Wat rest is de vraag: kan een jonge vrouw van 28 werkelijk het gezicht worden van een partij die altijd in de schaduw stond van haar charismatische oprichter? En belangrijker: kan zij het verhaal van Forum opnieuw laten aansluiten bij een breder publiek?

Of ze slaagt, zal blijken op 29 oktober, de dag van de verkiezingen. Maar één ding is zeker: de entree van Lidewij de Vos heeft het gesprek in de Nederlandse politiek veranderd. Ze dwingt ons na te denken over wie we zijn, waar we heen willen en welke prijs we bereid zijn daarvoor te betalen.

In een tijd waarin de politiek vaak voelt als een eindeloze herhaling, is dat op zichzelf al een verademing. Misschien is dat wel haar grootste kracht: niet de belofte van makkelijke oplossingen, maar het oproepen van nieuwe vragen. Vragen die ons dwingen de spiegel in te kijken en onszelf af te vragen: wat voor Nederland willen wij eigenlijk doorgeven?

En daarmee eindigt het verhaal niet. Het begint pas.
Een nieuwe stem echoot door het land; wij luisteren en, onvermijdelijk, kiezen.■