ЖАДАУКӨК | АҚБӨБЕК ПЕН ҚАЙЫПТЫҢ ТАҒДЫРЫ

ЖАДАУКӨК | АҚБӨБЕК ПЕН ҚАЙЫПТЫҢ ТАҒДЫРЫ
Қайып Қорабайұлының Ақбөбекке арнап шығарған "Жадаукөк" әні

Адай руының ішіндегі Мамыртай Бәйімбеттен тараған Есжан есімді өте беделді байлардың бірі болған. Есжанның Ақбөбек есімді қызын өсе келе 1887 жылдың жазғытұры Адайдың Кедей руынан шыққан Есбергенге атастырып қояды. Ауыл болып ұзатылатын қыз Ақбөбектің жасауын жасап тұрмыста керек дүнияны, сонымен қатар киім-кешегін, орамал көйлегін аяқ-киімін дайындайды. Осы іске көмектесуге шақырылғандардың ішінде аяқ-киім шебері, Бегей руының баласы Қайыпта болатын. Қайыптың қол-өнер шеберлігіне қоса өлең шығарып, домбырада ән салатын өнері де болатын.

Қайып пен Ақбөбектің бір көргеннен бір-біріне ес-түссіз ғашық болады. Атастырылған қызыдың қалың малы төлеулі болғандықтан, атадан келе жатқан дәстүрді бұзуға болмайтындықтан Қайыптың жұмысы біте салысымен күзге таман екі жас жүрек бірігіп қашуға бел буады.

Қайып Жарқұдық мекеніне Ақбөбекпен келеді де сол жерден некесін қияды.

Бұл болған жайт келесі жылы көктемде қалың малын төлеген Есбергеннің құлағына жетеді. Бұл хабардан соң текке отыралмаған Есберген Ақбөбекті алып кетуге барады.
Барған кезі екен Қайпытың ауылда болмағандығы Қайыптың әкесін ұрып сабап Ақбоөбекті алып кетеді екен. Мұны естіген Қайып айяғы ауыр күні айы жақындаған Ақбөбекті іздестіруге жөнеледі. Ақыр соңы күз мезгілінде табады. Арнай күзетте отырғандықтан Ақбөбек құпия белгі үш қайтара байланған жіпті береді. Бұл белгінің мәні "Мен саған үш рет әрекет етуге келісім беремін" дегенді білдіреді. Сөйтіп Қайып Ақбөбекті алып қашып Тоқабай ауылына барып тұрақтайды, кейін сол жерде ер бала дүниеге келеді.

Алайда соңына дейін іздеу салып артынан келеген Есберген жіне оның серіктері Қайпты жарақаттап Ақбөбекті қайтадан алып кетеді. Жаңа туылған нәресте жолда қайтыс болады.

Жарқатына қарамастан Қайып Ақбөбекті тауып қайтадан алып қашады. Алайда іздеушілер қос ғашықтарды тауып, соңы Қайыпты кісендеп ауыл ақсақалдары болып талқыға салынады да сот ісі басталады.

Адай руының көптеген беделді, аты-шулы, әл-ауқаты жоғары үлкендері қос ғашықты жақтап қолдаған. Соның ішінде белгілі Ақбөбекті қолдаған ақын-жыршы Қашаған да бар еді. Әрине жапа шеккен тарап бұған келіспей жазалауды талап еткен.

Біраздан соң, 1890 жылдың қаңтар айында Ембі уезі үкіметінің өкілдерінің қатысуымен Билердің сот шешімі былай болды: "Ақбөбекке бостандық берілсін және де өз еркі кіммен тұрмыс құрсада". Бірақ сол жылдың сәуір айында Маңғышлақ уезінің соты шариғат талаптары бойынша шешілуі тиіс деп жаңадан қарап Есбергеннің пайдасына үкім шығарады.

Қайыптың жүрегі сыздап кетті. Ол озінің махаббатқа деген құқығын қорғай алмаған өз руының үлкендеріне қатты ренжіді. Кейн өз туған жерін тастап Тәжікстан еліне көшіп кетеді.

Ақбөбекпен соңғы рет кездесуге бел буып 1914 жылы Маңғыстауға қайтып келеді. Қанша уақыт өтседе Ақбөбекке деген махаббаты Қайыптың жүрегін жарып барады. Екеуі кездесіп құшақ алысып мәңгіге қоштасыпты. Халықтың айтуы бойынша сол күні Ақбөбек өкініштен үйзеліп қатты дауыстап жылған деседі.

Тағдырдың жазған сынақтары төтеп бере алмаған Қайып өзін әлсіз жануарға теңеп Жадаукөк туындысын шығарып әнге салған.

#esenmediakz #esenmedia #esen media #есенмедиакз #есенмедиа #есен медиа #жыр #жырлар #жыр-терме #жыр-термелер #терме #термелер #толғау #толғаулар #домбыра