Zabójstwo księdza Jerzego Popiełuszki

39 lat od śmierci księdza Jerzego Popiełuszki
Jerzy Aleksander Popiełuszko, wcześniej Alfons Popiełuszko , polski duchowny rzymskokatolicki, tercjarz franciszkański, kapelan warszawskiej „Solidarności”, obrońca praw człowieka w PRL, zamordowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, błogosławiony i męczennik Kościoła katolickiego.
19 października 1984 roku został porwany przez oficerów Służby Bezpieczeństwa z IV Departamentu MSW. Po brutalnym pobiciu, oprawcy wrzucili księdza do Wisły na tamie koło Włocławka. Został pochowany na placu przed kościołem św. Stanisława Kostki, gdzie był duszpasterzem. W pogrzebie ks. Popiełuszki uczestniczyły setki tysięcy ludzi.
Ks. Jerzy Popiełuszko został beatyfikowany 6 czerwca 2010 roku podczas mszy św. na pl. Piłsudskiego w Warszawie. Trwa jego proces kanonizacyjny.

Do Archiwum IPN trafiły nowe materiały ws. zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki. To setki stron zeznań oskarżonych i świadków, protokoły eksperymentów, okazań, wizji lokalnych, a także materiały rzeczowe. Duchowny został zamordowany przez SB w nocy z 19 na 20 października 1984 r.
– Wszystkie te dokumenty i materiały rzeczowe mogą okazać się bardzo przydatne dla historyków i dziennikarzy, którzy badają okoliczności zabójstwa księdza Jerzego Popiełuszki – podkreśliła dyrektor Archiwum IPN Marzena Kruk.

W jej ocenie dzięki nowym materiałom będzie można zweryfikować dotąd niedostępne, a zastąpione domysłami ustalenia; również takie, które trafiały do opinii publicznej w skąpym zakresie.

Przekazane do Archiwum IPN materiały dotyczące zabójstwa księdza powstały w toku śledztwa i procesów jego zabójców m.in. w Sądzie Wojewódzkim i w Prokuraturze Wojewódzkiej w Toruniu oraz w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie.

Księdza Jerzego Popiełuszkę – duszpasterza ludzi pracy, kapelana Solidarności – zamordowali funkcjonariusze SB w nocy z 19 na 20 października 1984 roku. Ich proces (tzw. proces toruński) rozpoczął się dwa miesiące później – 27 grudnia w Sądzie Wojewódzkim w Toruniu.

– To niezwykle obszerny materiał dowodowy, setki zeznań oskarżonych i świadków, także milicjantów, którzy uczestniczyli w akcji wydobycia zwłok księdza Popiełuszki z Wisły. W Archiwum IPN znalazły się również protokoły eksperymentów, okazań, wizji lokalnych, oględzin, konfrontacji, także materiałów poglądowych, dokumentacji fotograficznej. Wśród nowych nabytków są też protokół sekcji zwłok i opinie biegłych – wymieniła Teresa Gallewicz-Dołowa, która w Archiwum IPN kieruje pracami Sekcji Kształtowania i Ewidencji Zasobu Archiwalnego.

Wśród dowodów rzeczowych, które trafiły do Archiwum IPN, znajduje się m.in. marynarka kierowcy księdza Popiełuszki – Waldemara Chrostowskiego, którą nosił w noc zabójstwa, a także osobiste kalendarze księdza z odręcznymi wpisami i jego skorowidze teleadresowe.

Archiwiści IPN zwracają też uwagę na inne nabytki dotyczące kapelana Solidarności, które trafiły do zasobów Instytutu. To np. materiały z ostatecznie umorzonej sprawy z lat 1982-84 przeciwko Jerzemu Popiełuszce o to, że „nadużywał wolności sumienia i wyznania na szkodę interesów PRL”. Dzięki nim będzie można poznać prowadzone wobec księdza Popiełuszki działania operacyjne poprzedzające uznanie go za osobę niebezpieczną dla władz komunistycznych oraz poprzedzające zabójstwo.

Dokumenty te wskazują na intensywną inwigilację, której był poddany duchowny. Są tam m.in. stenogramy kazań, które mogły nie zachować się w innych zbiorach, a także stenogramy z podsłuchów, także korespondencja między MSW i Episkopatem, który miał „zdyscyplinować” księdza Popiełuszkę.

Wśród nowych nabytków są także odtajnione przed kilkoma miesiącami dwa tomy akt Biura Operacyjnego KG Milicji Obywatelskiej. Są to materiały trzech operacji: „Bumerang I” (dotyczy dowozu oskarżonych o zabójstwo księdza na rozprawę), „Bumerang II” (odwiezienie oskarżonych po rozprawie do więzienia) oraz „Pająk” (plan zabezpieczenia operacyjno-fizycznego rozprawy karnej zabójstwa).

W ocenie archiwistów IPN są to ciekawe materiały ze względu na ewentualną próbę zamachu na oskarżonych przez osoby obawiające się ujawnienia „nazwisk” zamieszanych w sprawę morderstwa kapelana Solidarności.

W procesie o zabójstwo ks. Popiełuszki, w którym odbyło się 21 rozpraw, oskarżono i skazano na więzienie cztery osoby: kpt. Grzegorza Piotrowskiego (głównego zabójcę księdza) i płk. Adama Pietruszkę (przełożonego Piotrowskiego) na 25 lat pozbawienia wolności, a także por. Leszka Pękalę i por. Waldemara Chmielewskiego odpowiednio na 15 i 14 lat więzienia. Wszyscy byli funkcjonariuszami Departamentu IV MSW, którego celem w latach PRL było zwalczanie Kościoła katolickiego.

Mimo upływu 39 lat od zabójstwa ks. Jerzego do dziś nie wiadomo, czy za zabójcami z IV Departamentu MSW stali wyżej usytuowani mocodawcy.
Ks. Jerzy Popiełuszko urodził się w 1947 roku w wiosce Okopy na Białostocczyźnie. Był kapelanem związanym z Solidarnością i robotnikami. Podczas mszy za ojczyznę, sprawowanych w kościele św. Stanisława Kostki na stołecznym Żoliborzu, publicznie krytykował nadużycia władzy komunistycznej. Równocześnie - zgodnie z głoszoną przez siebie zasadą "zło dobrem zwyciężaj" - przestrzegał przed nienawiścią do funkcjonariuszy systemu.

Słowa bł. ks. Jerzego na dziś:
- Człowiek sprawiedliwy to ten, który kieruje się prawdą i miłością. Bo im więcej w człowieku jest prawdy i miłości, tym więcej i sprawiedliwości. Sprawiedliwość musi iść w parze z miłością, bo bez miłości nie można być w pełni sprawiedliwym. Gdzie jest brak miłości, tam na jej miejsce wchodzi nienawiść i przemoc.
(źr. kazanie 155)