kaczki krzyżówki zwyczajne

Krótkie wideo nagrane podczas karmienia kaczek chlebem na stawie.

Krzyżówka, krzyżówka zwyczajna, kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Jest to najpospolitszy i najszerzej rozpowszechniony gatunek kaczki. Zasiedla większość półkuli północnej, ale została introdukowana do południowo-wschodniej Australii oraz na Nową Zelandię. Nie jest zagrożona. W Polsce gatunek łowny w okresie od 1 września do 31 grudnia. Od krzyżówki pochodzą kaczki domowe.

W locie ujawniają się granatowe, biało obrzeżone na górze i krawędzi skrzydła lusterka. Poza tym obie płcie mają pomarańczowe nogi.

W szacie godowej występuje bardzo wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec, zwany kaczorem, w szacie godowej ma zielono opalizującą głowę, odgraniczoną od reszty ciała białą obrożą. Żółty dziób. Pierś jest cała brązowa, opalizująca, grzbiet również, ale matowy. Złożone skrzydła brązowe, gdzieniegdzie nieco szare. Pokrywy nad- i podogonowe czarne. Dwie środkowe sterówki czarne i zakręcone do góry, pozostałe sterówki biało-szare. Pomarańczowe nogi. W szacie spoczynkowej samiec ma upierzenie podobne do samicy, ale różni się żółtym dziobem, rudą piersią i czarnymi pokrywami nadogonowymi.

Samica ma mniej kontrastowe ubarwienie. Pomarańczowy dziób z czarnymi plamami, u poszczególnych osobników różnej wielkości. Biało-kremowo-beżowa głowa, ciemna przepaska przez oko. Ogólnie pióra przypominają nałożone na siebie łuski, pomarańczowo-brązowe. Na spodzie ciała „łuski” są drobniejsze, w okolicach tyłu również. Sterówki białe z brązowymi plamami.

Pisklęta żółtokremowe z czarnym wierzchem ciała i przepaską przez oko.

Najstarszy, potwierdzony wiek krzyżówki wynosi 29 lat.

Często powstają międzygatunkowe mieszańce, nawet spoza rodzaju Anas. Nierzadko zdarza się tak też z kaczkami domowymi. Wtedy powstałe hybrydy mają część upierzenia białą, nie jest określone gdzie, z wyjątkiem rodzaju Anas. Krzyżować się może z gatunkami z rodzajów Aix, Alopochen, Anser, Branta, Tadorna, Cairina, Aythya oraz Somateria.

Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał ten gatunek Karol Linneusz w roku 1758 w 10. edycji dzieła Systema Naturae. Krzyżówka została opisana dwa razy (jako dwa odrębne gatunki) – pod nazwami Anas boschas (kaczka hodowana) i Anas platyrhynchos. W 12. edycji Systema Naturae (1766) Linneusz zawarł osobny wpis dotyczący już tylko Anas boschas, zaś Anas platyrhynchos uznał za samicę płaskonosa zwyczajnego (Anas clypeata) i potraktował tę nazwę jako synonim[18]. Nazwa Anas boschas była w powszechnym użyciu aż do 1906 roku, kiedy to Einar Lönnberg ustalił, że Anas platyrhynchos odnosi się do samca krzyżówki w szacie spoczynkowej (lub samicy) i ma priorytet, ponieważ została użyta w Systema Naturae dwie strony wcześniej.

Nazwa naukowa oznacza dokładnie „kaczka płaskonosa”, chociaż w Polsce płaskonos to inny gatunek. Rosjanie nazywają krzyżówkę „Kriakwa”, co w języku polskim oznacza jeszcze inny gatunek (krakwa).

Przeloty w II – IV i VIII – XII. Zasiedla większość półkuli północnej, wyłączając zimniejsze obszary Ameryki Północnej i Azji oraz południową część Azji Wschodniej. Jest to ptak wędrowny, ale coraz więcej osobników w miastach prowadzi osiadły tryb życia. W Europie Środkowej i Południowej spotykana cały rok, w północnej i środkowej Azji oraz północnej Europie jedynie wyprowadza lęgi. Na małym, południowym obszarze Grenlandii przebywa cały rok, dalej na północ jedynie gniazduje.

Jest najprawdopodobniej najliczniejszym gatunkiem kaczki. Kaczka krzyżówka rozprzestrzeniła się, np. w latach 70. XX wieku w Warszawie gniazdowało jedynie kilka par.

Zasiedla wszelkiego rodzaju środowiska wodne, najczęściej na stawach i jeziorach. Unika rzek o bystrym nurcie oraz zbiorników wodnych ubogich w składniki odżywcze. Często spotykana również w miastach, gdzie bywa bardzo ufna.

Należy do kaczek właściwych – w szukaniu pożywienia z zasady nie nurkuje, przeważnie zanurza jedynie przednią część ciała. Często przebywa w grupach z innymi ptakami wodnymi. Bardzo dobrze lata, w locie poziomym może osiągać nawet 90 km/h. Mieszańce międzygatunkowe są płodne, mogą więc tworzyć dalsze hybrydy. Czasami jest bardzo ufna i daje się nawet karmić z ręki (szczególnie zimą w miastach). Ma charakterystyczny krok ze stopami skierowanymi do wewnątrz. Jest ptakiem wędrownym, poza okresem lęgowym tworzy duże stada.

Pierzy się od lipca do września, młode dłużej, w okresie czerwiec-październik. Kaczory robią to w gęsto porośniętych, spokojnych zatokach jezior, grupowo. Tracą wtedy zdolność do lotu.

Krzyżówki, w każdym wieku (jednak młode najbardziej) i występujące na każdym obszarze są narażone na ataki wielu różnych drapieżników, takich jak ptaki drapieżne, łasice, kruki, węże, szopy, oposy, skunksy, żółwie, duże ryby, gatunki z rodzin kotowatych i psowatych, włączając w to także te udomowione.

Info: Wiki.