Albert de Vleeschauwer, Onderkoning Van Congo - Documentaire over Belgisch Congo

Jozef Albert de Vleeschauwer van Braekel was een Belgisch politicus voor de Katholieke Partij en de CVP, die onder meer minister was.

Van mei 1938 tot februari 1939 was hij minister van Koloniën in de Regering-Spaak I. Vanaf april 1939 was hij opnieuw minister van Koloniën in de regering-Pierlot II. Hij behield deze functie tot in februari 1945. In het kabinet-Pierlot in ballingschap in Londen cumuleerde hij de portefeuille Koloniën, van 1940 tot 1942 met die van Justitie en van 1942 tot 1944 met die van Openbaar Onderwijs.

De Vleeschauwer kreeg een onbeperkt mandaat om als administrateur-generaal de belangen van Belgisch-Congo te verdedigen. Hij vertrok naar Lissabon, waar hij op 22 juni aankwam in gezelschap van Fernand Vanlangenhove. Die had aan Paul-Henri Spaak gevraagd zijn functie van secretaris-generaal van Buitenlandse Zaken niet te moeten opnemen in bezet gebied. De volgende dag stuurden zij een telegram naar alle Belgische diplomatieke vertegenwoordigers en naar de gouverneur-generaal van Congo om aan te kondigen dat een gemachtigd lid van de regering buiten Duits bereik was en de oorlog werd voortgezet.

De gouverneur-generaal reageerde op deze boodschap met zijn bekende radiorede waarin hij zich volledig aan de zijde van de regering-Pierlot schaarde. Een andere bestemmeling, baron Emile de Cartier de Marchienne, Belgisch ambassadeur in Londen, verwittigde De Vleeschauwer dat Marcel Henri Jaspar, met de steun van Camille Huysmans, een tegenregering poogde op te richten en dat zijn aanwezigheid in Londen gewenst was. Aldus vloog De Vleeschauwer op 4 juli naar Engeland.

Bij zijn ontmoeting met Lord Halifax en Winston Churchill (5 en 8 juli) bood hij de volledige samenwerking van Congo aan, weliswaar zonder militaire bijdrage. Dit werd dankbaar aanvaard met de opmerking dat het beter ware dat de hele Belgische regering naar Londen zou komen. De Vleeschauwer beloofde dit te bewerkstelligen en vertrok op 16 juli terug naar Lissabon. Door communicatieproblemen en Franse onwilligheid duurde het tot 2 augustus alvorens hij erin slaagde drie collega's, Pierlot, Spaak en Gutt, te ontmoeten aan de Frans-Spaanse grenspost van de Col du Perthus. Daar viel de beslissing Vichy te verlaten en naar Londen te trekken.

Camille Gutt bezat de nodige visa en vergezelde De Vleeschauwer terug naar Londen waar ze op 5 augustus aankwamen. Pierlot en Spaak verlieten Vichy, na een laatste kabinetsvergadering op 25 augustus, en kwamen in Londen aan op 22 oktober na een bewogen tocht door Spanje. Op 31 oktober hield de vierkoppige regering in ballingschap haar eerste kabinetsbijeenkomst en bekrachtigde alle beslissingen die De Vleeschauwer eerst op zijn eentje en later samen met Gutt had getroffen. Door de demarches van De Vleeschauwer kon derhalve de kern van het vooroorlogs kabinet onder leiding van Pierlot, België en zijn kolonies in het kamp van de geallieerden houden.

De Vleeschauwers gewicht als minister van Koloniën was in Londen veel groter dan in Brussel, waar hij maar een junior minister was. Immers de kolonie kon middelen en grondstoffen leveren voor de oorlogsvoering, zelfs troepen leveren voor de Britse campagne tegen de Italianen in Oost-Afrika en meteen ook een bron van inkomsten vormen voor de regering in ballingschap. De Vleeschauwers beleid lokte kritiek uit, omdat hij geen inmenging duldde in zijn departementale verantwoordelijkheden, vooral niet van politici die de uitkomst van de Slag van Stalingrad (1942-43) hadden afgewacht om naar Engeland te komen.

Volg op Twitter: https://twitter.com/BasedCongo

#BelgischCongo #DeVleeschauwer #WereldOorlogII