Koning Leopold II en de Vlaamse Beweging

In het jonge België, dat op velerlei terrein energie ontplooide, aanvankelijk veel meer dan Noord-Nederland, was het Nederlands voorlopig vrijwel overal uit het openbaar bestuur verdwenen. Het was er alles Frans wat de klok sloeg. Toch kende de nieuwe koning, een geboren Duitser, de taal van zijn Vlaamse onderdanen, maar hij sprak het Nederlands nauwelijks. In 1856, toen hij een kwarteeuw koning was, beloofde Leopold ‘ce bon vieux flamand’ te zullen handhaven. Toen zijn oudste zoon, de hertog van Brabant en latere koning Leopold II, twaalf jaar geworden was, begeerde de koning, dat zowel deze als diens broer, de graaf van Vlaanderen, ‘onder eenen schrijver, wiens werken zoo veel bijval verkregen hebben, de studie eener taal’ zouden voortzetten, ‘die door eene groote meerderheid hunner landgenoten wordt gesproken’. Daarom benoemde Leopold I niemand minder dan Hendrik Conscience, die toen griffier was bij de Koninklijke Academie van Schoone Kunsten te Antwerpen, tot hun ‘leeraar in de Vlaamsche taal en letterkunde’; maar mede tengevolge van de partijpolitiek, waarin de latere ‘patriarch der Vlaamse letterkunde’ was betrokken, is dit koninklijk besluit nooit uitgevoerd.

Leopold II betuigde als koning herhaal-delijk zijn sympathie voor het Nederlands, maar het duurde heel lang eer hij naliet Frans te spreken, ook tot de leiders der Nederlandse congressen of tot de leden der Koninklijke Vlaamse Academie.

Toen hij als hertog van Brabant met Maria Hendrika, aartshertogin van Oostenrijk, huwde, prijkte in Gent, boven een verlichte gevel, het uitbundig toegejuichte versje, dat misschien gemaakt was door Prudens van Duyse:

‘Ik ontsteke twintig keerskens meer of min
Voor den Hertog en de Hertogin:
Maar ik zal er wel duizend ontsteken,
Als Uw kindeken Vlaemsch zal spreken’.

De zoon van Leopold II is evenwel heel jong gestorven. Troonopvolger was weldra de zoon van zijn broeder Philips, graaf van Vlaanderen, gehuwd met Prinses Maria van Hohenzollem-Sigmaringen. Toen deze jonge kroonprins Boudewijn in 1886 in het openbare leven zou treden, waren de Vlamingen bang, dat ook dit derde geslacht hunner koningen praktisch Vlaamsonkundig zou blijken.

Daarom verzocht het Willems-Fonds, dat toen geleid werd door Julius Vuylsteke, aan prins Boudewijn om in het openbaar Nederlands te spreken, onder het klemmend betoog: ‘Evenals in Oostenrijk, waar zoovele volken elk hunne eigene taal spreken en liefhebben, de vorsten van het Keizerlijk Huis, zoo nauw aan het Uwe verwant, het zich tot plicht rekenen die verschillende talen aan te leeren, evenzoo zal Uwe Hoogheid, geboren in de hoofdstad van het aloude Brabant, getuige van den prijs, waarop de Vlaamsche bevolking getoond heeft hare taal te stellen, zich gedrongen hebben gevoeld die taal machtig te worden, zoowel als die van de andere helft der Belgen’. Inderdaad kende Boudewijn Nederlands; evenals zijn uit Oostenrijk afkomstige tante, die evenwel na haar komst in Brussel het dapper aangeleerde Nederlands moest verzaken, doordat de hof kringen dit uitscholden voor een ‘patois flamand’, totdat zij het jaren later, na het tot kracht komen der Vlaamse Beweging, op gevorderde leeftijd opnieuw ging aanleren.

In 1887 werd op de Grote Markt te Brugge het standbeeld onthuld van de helden van de Guldensporenslag te Kortrijk in 1302: Pieter de Conine en Jan Breidel, die beroemd geworden waren door Consciences Leeuw van Vlaanderen. Dit werd een daverend Vlaams volksfeest. Enkele weken later kwam Leopold II er de helden van 1302 eren met een rede in het Frans, die zeer veel weerklank vond bij de Vlamingen, toen men vernam, dat hij d,eze toespraak in het Nederlands had willen uitspreken, doch dit op aandrang van de franskiljonse burgemeester had nagelaten. Maar de volgende dag kwam de jonge kroonprins Boudewijn te Brugge en sprak er uren lang uitstekend Nederlands, wat het volk in laaiende geestdrift deed juichen: ‘wij hebben eenen Vlaamschen Prins!’

In datzelfde jaar kwamen koning en koningin op uitnodiging van de burgemeester van Brussel, Karel Buls, de eerste voorstelling in de vernieuwde Vlaamse schouwburg bijwonen, waarbij de koning in een Nederlandse rede o.a. verklaarde:

‘Indien de kennis der vreemde talen ten onzen tijde bijzonder nuttig is, is die der nationale talen eene noodzakelijkheid. Het is noodig ze aan de jeugd gelijktijdig te doen aanleeren en het is te wenschen, dat het gebruik er van aan alle Belgen meer en meer gemeen worde’.

Hierop volgden daverende toejuichingen, zelfs van ‘Leve onze Vlaamsche Koning!’

Meer Infio: https://belgiancongo.medium.com/leopold-ii-den-vlaamschen-koning-e0534525be8e

Volg op Twitter: https://twitter.com/BasedCongo

#LeopoldII #Vlaanderen #VlaamseBeweging