Belgian Congo (1908 - 1960)

En 1956, un groupe d'évolués congolais (élites éduquées) a visité la Belgique. La visite a été organisée dans le but de mettre en avant les bienfaits de la colonisation et de promouvoir l'idée de l'assimilation par les autorités coloniales belges. Les évolués étaient des individus sélectionnés qui avaient reçu une éducation dans des écoles belges et étaient considérés comme des représentants de la "mission civilisatrice" du projet colonial. L'objectif de cette visite était de mettre en valeur les réalisations de l'administration belge au Congo et de présenter les évolués comme des exemples d'assimilation réussie à la culture et aux valeurs belges. Cependant, la visite a eu des résultats mitigés. Certains évolués ont exprimé leur gratitude et leur soutien à la domination belge, tandis que d'autres ont été critiques et ont considéré cette visite comme une tentative de manipulation de l'opinion publique. Dans l'ensemble, la visite des évolués congolais en Belgique en 1956 a été un événement significatif dans le contexte de l'histoire coloniale, à la fois pour la Belgique et pour le Congo. Suivre sur Twitter: https://twitter.com/BasedCongo #CongoBelge #Évoluès #FilmColoniale

In this film by director Gérard De Boe, the contrast between the two Congos, one urban and the other wilderness, is compellingly highlighted. The marshy area of N'Giri in Equatorial Congo serves as a symbol for the wilderness and is central to the film, depicting the profound gap between urban and rural environments. The film takes a look at the efforts of Europeans to bring about change in these environments and illuminates the complexity of the interaction between different cultures and traditions. Additionally, the film emphasizes the humanitarian achievements of the Belgians and showcases the positive reception of their efforts by the primitive populations. By exploring these themes, the film provides ample opportunity for deep reflection on the impact of colonialism, modernization, and cultural exchange. Follow on Twitter: https://Twitter.com/BasedCongo Follow on TikTok: https://www.tiktok.com/@belgiancongo #Ngiri #BelgianCongo #GérardDeBoe #ColonialCinema

De geschiedenis van Sabena was een reis van ontwikkeling en verandering, geweven in de complexe relatie tussen België en Belgisch-Congo. In deze periode groeide Sabena uit van een bescheiden begin tot een internationale speler in de luchtvaartindustrie. In 1923 werd Sabena opgericht als de Société Anonyme Belge d'Exploitation de la Navigation Aérienne, en het begon met bescheiden activiteiten. Onder het bewind van Koning Albert I, die van 1909 tot 1934 regeerde, werd de luchtvaartmaatschappij gesteund en aangemoedigd, wat haar in staat stelde te groeien en zich te ontwikkelen. Deze periode van koninklijke interesse in technologische vooruitgang droeg bij aan Sabena's vermogen om internationale vluchten te introduceren, waaronder die naar Belgisch-Congo. Een hoogtepunt in Sabena's vroege geschiedenis kwam in 1925 met de historische vlucht van Edmond Thieffry. Zijn gewaagde reis anaf het vliegveld van Haren, de toenmalige luchthaven van Brussel naar Leopoldstad in Congo, in een Handley Page W8f,-vliegtuig trok wereldwijd de aandacht en benadrukte de potentie van luchtvaart voor het verbinden van afgelegen gebieden. Deze vlucht versterkte Sabena's betrokkenheid bij Congo en legde de basis voor verdere ontwikkelingen. De technologische vooruitgang, gekenmerkt door vliegtuigen zoals de Fokker F.VII en de Douglas DC-3, verbeterde niet alleen de efficiëntie van reizen, maar versterkte ook de wederzijdse afhankelijkheid tussen België en Congo. Deze luchtverbindingen fungeerden als levenslijn, die economische, politieke en culturele banden versterkte in een tijd van groeiende globalisering. Na de Tweede Wereldoorlog, die haar eigen uitdagingen bracht, hervond Sabena haar positie en bleef ze haar rol vervullen. De oprichting van Sobelair en haar focus op binnenlandse en regionale vluchten versterkten de interne connectiviteit van Congo en droegen daardoor erg bij aan de ontwikkeling van het land. De jaren 1960 brachten echter een keerpunt met de Congocrisis, een tijd van politieke onrust en verandering in Congo. In deze turbulente periode stond Sabena voor ongekende uitdagingen, maar haar betrokkenheid bleef bestaan. Bovendien speelde Sabena een cruciale rol bij het evacueren van Belgische vluchtelingen uit Congo. Talloze vluchten werden ingezet om burgers in nood te repatriëren naar België, en deze humanitaire inspanningen getuigden van de vastberadenheid van Sabena om haar rol als verbinder te blijven vervullen, zelfs te midden van crisis. De geschiedenis van Sabena is een aangrijpend verhaal van luchtvaart en verandering, geweven in de stof van de koloniale geschiedenis. Als een luchtbrug tussen België en Congo symboliseerde Sabena meer dan alleen een vervoermiddel; het belichaamde de diepgaande banden tussen twee gebieden, overbrugd door technologische vooruitgang, politieke verschuivingen en menselijke veerkracht. Volg op Twitter: https://twitter.com/BasedCongo #BelgischCongo #Sabena #BelgischeLuchtvaart

Évolué était une désignation française donnée à l'époque coloniale à la population indigène africaine ou asiatique qui s'était européanisée dans un processus d'assimilation culturelle. Le gouvernement colonial belge au Congo a poursuivi une politique qui a créé un statut privilégié pour les évolués, qui étaient éligibles à un certificat de mérite civil à partir de 1948. A partir de 1952, ils pouvaient également demander une carte d'immatriculation. Contrairement aux « indigènes » soumis au droit coutumier, ils avaient alors les mêmes droits civiques que les blancs, dont l'accès aux quartiers européens et à l'enseignement supérieur. Pour ce faire, ils devaient faire preuve d'une éducation et d'un mode de vie attestant d'un « niveau de civilisation » européen. Le processus d'attribution comprenait des visites à domicile et des audiences détaillées devant le tribunal. Suivre sur Twitter: https://twitter.com/BasedCongo #CongoBelge #Évoluès #FilmColoniale

De wrijvingen, die reeds vóór de oorlog de betrekkingen tussen Leopold III en de regering Pierlot hadden gekenmerkt, spitsten zich tijdens de 18-daagse veldtocht toe. Het belangrijkste meningsverschil betrof de vraag hoe België zijn verplichtingen tegenover de garanten van zijn onafhankelijkheid (Frankrijk en Engeland) moest nakomen. Leopold III en met hem H. De Man en generaal Van Overstraeten, die tijdens de veldtocht zijn belangrijkste raadgevers waren, meenden dat België enkel ertoe verplicht was het eigen grondgebied tegen de invaller te verdedigen en de strijd buiten Belgisch grondgebied niet hoefde voort te zetten. De regering oordeelde, dat de solidariteit met de garanten België ertoe noopte ook nog na een eventuele kapitulatie van het. Belgisch leger de strijd voort te zetten. Zij heeft zulks gedurende enkele weken ook in de praktijk omgezet. Voor de koning stond het echter vast, dat een kapitulatie van het Belgisch leger België ook meteen van alle verplichtingen tegenover de garanten ontsloeg. Benevens dit principieel meningsverschil rees gedurende de veldtocht nog een ander politiek geschil tussen koning en regering. Tijdens een dramatisch gesprek tussen Leopold en vier van zijn ministers (Pierlot, Spaak, Denis en Vanderpoorten) de 25ste mei '40 in het kasteel te Wijnendale bij Torhout, ondernamen Spaak en Pierlot een laatste poging om Leopold ervan te overtuigen hen naar Frankrijk te volgen. Leopolds weigering deed bij de ministers de vraag rijzen of de koning dan van plan was nog te regeren, en zo ja, met welke regering: de ploeg-Pierlot of een nieuwe regering. Waarop Leopold antwoordde, dat hij wenste voort te regeren, maar niet met Pierlot en diens kollega's (‘deze regering zal noodzakelijk tegen mij zijn’), want de Duitsers zouden het niet aanvaarden. Eén van de konkrete punten, waarover de Belgische regering en het Hof van mening verschilden, betrof Belgisch Kongo. Koning en regering waren het wel erover eens dat Kongo te allen prijze ‘Belgisch’ moest blijven, maar over de wijze, waarop zulks diende te gebeuren, liepen de meningen uiteen. Dat de Belgische regering (in de persoon van de minister voor Koloniën De Vleeschauwer) de ekonomische rijkdom van Kongo ter beschikking van de Britten zou stellen, lag voor de hand van het ogenblik af, waarop Belgische ministers te Londen de strijd aan de zijde van de Britten wilden voortzetten. De koning heeft deze logika ongetwijfeld ingezien. Maar de politieke betekenis van een eventuele deelneming van de Force Publique (de Belgische koloniale strijdkrachten) aan militaire operaties in Afrika, buiten Kongolees grondgebied en aan de zijde van de Britten, ontging Leopold III evenmin. Het is vooral op dit punt, dat de ‘politiek van Laken’ en deze van de regering terzake uiteenliepen. In juni '40 sprak Pierre Rijckmans, een vriend van de koning en sinds '34 goeverneur-generaal van Belgisch Kongo, militante taal waaruit ondubbelzinnig zijn bereidheid bleek om de koloniale troepen met de Britten in te zetten. Van het ogenblik af waarop Italië, waarvan de Afrikaanse koloniën aan de Britse grensden, de 10de juni '40 aan de zijde van Duitsland in de wereldoorlog trad, beval Rijckmans dat alle in Kongo verblijvende Italianen moesten gevangen gezet worden. Voor de Duitsers was deze maatregel reeds sinds de 10de mei '40 van kracht. De toon veranderde echter reeds begin juli, precies op het ogenblik waarop de Britten op daadwerkelijke militaire steun van Belgisch-koloniale zijde een beroep deden om zich in Oost-Afrika tegen de opdringerige Italianen te verdedigen. Toen heette het volgens Rijckmans, dat België niet met Italië in oorlog was (wat overigens juist was), en dat het slechts erop aankwam het eigen koloniaal gebied te verdedigen. De gevangen gezette Italianen werden vrijgelaten, en volgens kolonel Mauroy van de Force Publique - één van de hevigste voorstanders van een Belgisch-koloniale deelname aan de militaire strijd in Afrika - behandelden de koloniale magistraten de geïnterneerde Duitsers toen - eigenaardig genoeg - met ‘roerende voorkomendheid’. Wat was er gebeurd? ‘België is niet in oorlog met Italië’ was in 1940 één van de leidmotieven van ‘de politiek van Laken’. Nu was minister voor Koloniën De Vleeschauwer een Leopoldist in hart en nieren, en zou dat tijdens de naoorlogse koningskwestie overvloedig laten blijken. Rijckmans was als goeverneur-generaal van de kolonie zijn ondergeschikte. Samen met de eveneens erg royalistische baron de Cartier, Belgisch ambassadeur te Londen - met wie Rijckmans via Lissabon in kontakt stond -, was De Vleeschauwer voorstander van de voortzetting van de oorlog aan de zijde van de Britten. Tegelijk was hij echter ertoe bereid zich strikt te schikken naar elke richtlijn, die van de koning kwam - zo schreef hijzelf in een lange boodschap aan Leopold III dd. 28 juli '40. Met dank aan: @inrespectofmauricedewilde9898 Volg op Twitter: https://twitter.com/BasedCongo #belgischcongo #AlbertDeVleeschauwer #MauriceDewilde

In 1953 werd Guido Haazen als katholiek missionaris naar Kamina in Katanga gestuurd, waar hij verantwoordelijk werd voor het algemeen beleid van een school, met name ook voor de liturgie, en voor de muziek. Tot dan toe werd er in de liturgie van die school alleen westerse muziek gezongen. Maar Haazen, die al snel de schoonheid van de plaatselijke muziek leerde kennen en appreciëren, vond dat die Afrikaanse muziek ook in de liturgische beleving van de kinderen en de leraren thuishoorde. In die tijd was dat voor een missionaris een zeer ongewoon idee, want die muziek werd vaak als heidens beschouwd. Haazen moest zelfs bij zijn eigen koorleden behoorlijk wat weerstand overwinnen eer ze voor hem hun muziek wilden zingen. Toen ze dat deden, leerde hij hun een aantal principes van de westerse esthetiek (zoals gelijk beginnen en eindigen, zingen in plaats van roepen). "En geleidelijk begonnen ze te voelen dat zij niet moesten onderdoen voor de Westerse liederen. Toen we een zangavond gaven voor de Blanken van Kamina werden ze zo spontaan toegejuicht dat het duidelijk was hoe die Blanken verrast waren door de schoonheid van hun liederen. Dat gaf hen een sterk gevoel van eigenwaarde." Maar een mis met Afrikaanse muziek, dat was een brug te ver, tot in 1957 Haazens koor, dat zich ondertussen De Troubadours van Koning Boudewijn mocht noemen, uitgenodigd werd te zingen op Expo 58. Met de toestemming van een progressieve overste greep Haazen die uitnodiging aan om zijn idee toch te realiseren: een mis met authentieke Afrikaanse muziek, waarop de Latijnse tekst geïmproviseerd werd. (Vóór het Tweede Vaticaans Concilie was Latijn de enige toegestane liturgische taal.) Het belangrijkste deel van het muzikale materiaal werd daarbij geleverd door een leraar van Haazens school, Joachim Ngooyi. Verreweg het grootste deel van dat muzikale materiaal is gebaseerd op de kasàlà, "een genre dat wijdverbreid is in Afrika, waarin men de loftrompet steekt over een persoon of een etnische groep. Het heeft een duidelijk antifonische structuur". De première vond plaats in de kerk van Sint-Bavo in Kamina, op 23 maart 1958, met Ngooyi als tenor solo en Haazen als dirigent. De dag daarna reisden de 45 jongens en de 17 volwassenen van De Troubadours van Koning Boudewijn af naar België, waar ze zes maanden bleven en de Missa Luba ± 130 keer uitvoerden, het vaakst in het Paviljoen van de Katholieke Missies op Expo 58, waar ze voor Philips ook de opname van het werk maakten die een wereldsucces zou worden. Er waren ook enkele uitvoeringen in Nederland en in Duitsland. Een hoogtepunt was een optreden in het Koninklijk Paleis van Brussel (samen met de Wiener Sängerknaben), tijdens hetwelk de Troubadours een speciaal voor de gelegenheid gecomponeerd Tantum ergo zongen. Het succes van de Missa Luba was eerst voornamelijk Afrikaans, maar nu is het wereldwijd. Ze wordt overal uitgevoerd zowel in concerten als tijdens de mis, in Nederland bv. jaarlijks in de kapel van de Sociëteit voor Afrikaanse Missiën sinds 2005. Volg op Twitter: https://twitter.com/BasedCongo #Troubadours #MissaLuba #BelgischCongo

Na de Belgische capitulatie van 28 mei 1940 heerste er in Congo absoluut geen eensgezindheid over de toekomst: sommigen volgden Leopold III en beschouwden de oorlog dus als afgelopen, anderen wilden de strijd voortzetten aan de zijde van de geallieerden. Gouverneur-generaal Pierre Ryckmans behoorde tot die laatste groep. Het was echter moeilijk in actie te schieten bij ontstentenis van duidelijke richtlijnen van de Belgische regering in die ’tijd der dwalingen’. Maar op 4 juli kwam de katholieke minister van Koloniën Albert de Vleeschauwer aan in Londen en schakelde Congo in bij de geallieerde oorlogsinspanning en dan vooral op economisch vlak . Op 10 juni 1940 besliste Mussolini aan de zijde van de Duitsers ten strijde te trekken. Een van zijn doelen was de uitbreiding van het koloniaal imperium in Afrika. Aanvankelijk leek het Italiaanse leger in Brits Somalië aan de winnende hand, maar Churchill plande een tegenoffensief met Belgische hulp, België dat sedert 19 november 1940 ook in oorlog verkeerde met Italië . In die context kwam een Belgisch-Britse samenwerking tot stand. De geschiedenis van de Weermacht begon met de Onafhankelijke Congostaat . Ze raakte tijdens de Eerste Wereldoorlog bekend door de slag van Tabora (in het huidige Tanzanië) in september 1916. De officieren waren blanken, de soldaten en dragers Congolezen met gemiddeld een Belgisch officier per vijftig Congolezen. Na de capitulatie van het Belgisch leger op 28 mei 1940 kreeg de deelname van de Weermacht aan de Tweede Wereldoorlog een strategisch maar ook een symbolisch belang . In januari 1941 werd het « Belgian Contingent in Sudan » (BCS) opgericht, bestaande uit het XIe bataljon van de Weermacht. Begin februari 1941 begon het aan zijn opmars van meer dan 1000 km naar zijn eerste objectief in Abessinië. Het ging per boot en vrachtwagen maar vooral te voet. De belangrijkste vijanden van de soldaten en dragers waren aanvankelijk niet de Italiaanse troepen maar de weersomstandigheden, de slechte route, het gebrek aan uitrusting - de dragers liepen blootsvoets op de hete bodem, hadden één veldfles voor twee en geen eigen gamel – en de moeilijke bevoorrading qua mondvoorraad en medicijnen. Al snel kreeg men te maken met de eerste gevallen van dysenterie. Na de verovering van Gambela bleef er van het XIe bataljon niet veel over. Er vielen talrijke slachtoffers door de slechte sanitaire en materiële omstandigheden, eerder dan door de gevechten: bijna de helft van de manschappen moest worden gehospitaliseerd . Naast dysenterie sloeg ook beriberi toe, een ziekte veroorzaakt door ondervoeding. Het regenseizoen had de bevoorrading inderdaad uiterst moeilijk gemaakt en de Britse geallieerden kwamen niet echt ter hulp. En er kan nog gewezen worden op andere factoren : demoralisatie, bevelscrisis, gebrek aan ondervinding, sporadische gevechten … Kortom , er waren nieuwe troepen nodig om het offensief te kunnen inzetten. Begin juni kwamen de eenheden terug in beweging. Het echte beleg van Saïo begon op 1 juli en de aanval werd twee dagen later bij het ochtendkrieken gelanceerd. Tot ieders verbazing en ondanks hun indrukwekkend numeriek overwicht legden de Italianen vroeg in de namiddag van 3 juli de wapens neer. In de loop van de avond werd de capitulatie getekend. De Weermacht veroverde een indrukwekkende oorlogsbuit: 250 vrachtwagens, 20 auto’s , 2 pantserwagens, 20 moto’s, 20 kanonnen met 5000 obussen, 4 mortieren, 72 zware machinegeweren , 127 lichte machinegeweren, 7600 geweren, 330 pistolen, twee miljoen kogels, 15.000 granaten en 20 ton zendmateriaal. Tegelijk werden meer dan 4000 Italianen waarbij 370 officieren krijgsgevangen gemaakt die zich wellicht liever overgaven aan de Belgen dan in de handen te vallen van Abessijnse strijders of van de lokale burgerbevolking waarvan ze de wraak vreesden voor de gedwongen en niet aanvaardde kolonisatie van 1935-1936. Uiteindelijk kostte de onderneming het leven aan 4 Belgische soldaten en werden er 6 zwaargewond; aan Afrikaanse kant sneuvelden er 42 man en men telde 5 vermisten en 193 doden ten gevolge van ziekte of kwetsuren op in totaal 3380 militairen. Bij de dragers was het nog erger : daar stierven 274 man op 2328 door uitputting of dysenterie. In november 1941 waren de gevechten in Ethiopië voorbij. Het Ethiopische keizerrijk werd geleidelijk hersteld en daarmee kwam een einde aan de korte Italiaanse kolonisatie. Volg op Twitter: https://twitter.com/BasedCongo #ForcePublique #BelgischCongo #SlagOmSaïo

S'appuyant sur un commentaire composé de textes bibliques, sur des images d'œuvres monumentales et de sculptures de femmes au travail, de femmes enceintes, de mères et d'enfant, le film compose une fresque de figures féminines à différentes étapes de leur vie. Suivre sur Twitter: https://twitter.com/BasedCongo #CongoBelge #CinemaColonial #FilmColoniale

De administratie van Belgisch Congo bestrijdt lepra door de zieken in afzonderlijke dorpen te huisvesten. Zo wordt het risico op besmetting beperkt. De film toont het dagelijkse leven van melaatsen in een landbouwkolonie. Ondanks hun verminkte ledematen kwijten de melaatsen zich van hun dagelijks werk. De zusters dienen de zorgen toe, de missionarissen verspreiden de geestelijke boodschap in de kolonie. De commentaar bij de film eindigt op een positieve noot: het moeilijke leven van de melaatsen zet geen domper op de algemene sfeer en de levensvreugde is reëel. Volg op Twitter: https://twitter.com/BasedCongo #Lepra #melaatsheid #BelgischCongo

Un voyage en bateau tout au long du fleuve Congo : départ de Léopoldville, à bord du Berwinne qui fait escale dans un village pour s’alimenter en bois de combustion. Ravitaillé, il reprend la route, sous les yeux d’une population congolaise en liesse, restée sur les berges du fleuve. Il croise au passage des pirogues et surprend les « hommes de l’eau » au quotidien : pêche, chasse au crocodile, découpe et salaison de la viande d’hippopotame. Suivre sur Twitter: https://twitter.com/BasedCongo #CongoBelge #CinemaColonial #FilmColoniale